XV. Yüzyılın ilk yarısında eser vermiş türk hattat ve müzehhibi.
Tarihî kaynaklarda hakkında bilgi bulunmayan Aksarâyî’nin şahsiyetine dair bilinenleri istinsah ettiği eserlere ve bunlardaki ‘’ferağ”kayıtlarına borçluyuz. Künyesinden, Niğde-Konya arasındaki Aksaray’dan Hacı Mahmud adında bir zatın oğlu olduğu anlaşılan sanatkârın bugün için bilinen eserleri, muasırı olup hemen hemen aynı muhitlerde yaşamış bulunan Ahmedî’nin (ö. 815/1413) bazı eserlerini ihtiva eden 835 (1432) tarihli bir mecmûa (Konya Mevlânâ Müzesi, nr. 2540) ve yine aynı şairin divanının bu mecmûadan beş nüshası (Süleymaniye Ktp. Hamidiye, nr. 1080m.) ile bu tarihte (yani 840’ta) istinsah ettiği Sirâceddin el-Urmevî’nin el- Ecvibe fî’ulûmi’s-sitte adlı bir başka eserden meydana gelmektedir. (Bursa Hüseyin Çelebi Ktp. Nr. 116)
Aksarâyî’nin yazdığı eserlerin en önemlisi Ahmedî Divanı’dır. Sultan II. Murad’a (1421-1444 ve 1446-1451) takdim edilmiş olan bu eser, Selçuklular’dan sonra Osmanlı merhalasinin hazırladığı bir safhada, Anadolu’nun muhtelif sanat ve kültür merkezlerinde büyük bir himaye gören şiir, tezhip ve hat sanatlarının müşterek mahsulüdür. Devrin en kudretli ve istikbal vaat eden devletinin hükümdarına, zamanın en büyük Anadolu’lu şairinin divanı takdim edilirken hattı ve tezhibi için Aksarâyî’nin seçilmesi herhalde tesadüfî değildi.
Bu eserler, kitap istinsahında reyhânî hattının yerini alan neshin bu sayfada kazandığı zarafetle eriştiği seviyeyi temsil edebilecek örneklerdir. Bunların mavi rengin ve altının galip olduğu rûmî motiflerden teşekkül eden tezhibi ise Fâtih devri kitaplarında en mükemmel örneklerini bulduğumuz sade, zarif, teferruata boğulmayan müstatil başlıkların öncüleri sayılmalıdır. Aksarâyî’nin adı geçen şairin diğer eserlerini de istinsah ettiği düşünülebilir. Kütüphanelerimiz lâyıkıyla tarandıkça onun başka eserlerinin de bulunabileceği tahmin edilmektedir.
BİBLİYOGRAFYA;
Nihad M. Çetin, ‘’Ahmedî’nin Bilinmeyen Birkaç Eseri”, TD,II(1952), s. 104, 108;a,mlf.,”Ahmedî’nin Mirkâtğ’l-Edeb’i Hakkında”,TM,XIV(1965),s. 219 İSAM
Müellif: Nihad M. Çetin
Bu madde TDV İslâm Ansiklopedisi’nin 1989 yılında İstanbul’da basılan 2. cildinde, 292 numaralı sayfada yer almıştır.